Þá leiddi andinn Jesú út í óbyggðina, að hans yrði freistað af djöflinum. Þar fastaði hann fjörutíu daga og fjörutíu nætur og var þá orðinn hungraður. Þá kom freistarinn og sagði við hann: Ef þú ert sonur Guðs, þá bjóð þú, að steinar þessir verði að brauðum.Jesús svaraði: Ritað er: Eigi lifir maðurinn á einu saman brauði, heldur á hverju því orði, sem fram gengur af Guðs munni.
Þá tekur djöfullinn hann með sér í borgina helgu, setur hann á brún musterisins og segir við hann: Ef þú ert sonur Guðs, þá kasta þér ofan, því að ritað er: Hann mun fela þig englum sínum, og þeir munu bera þig á höndum sér, að þú steytir ekki fót þinn við steini.
Jesús svaraði honum: Aftur er ritað: Ekki skalt þú freista Drottins, Guðs þíns.
Enn tekur djöfullinn hann með sér upp á ofurhátt fjall, sýnir honum öll ríki heims og dýrð þeirra og segir: Allt þetta mun ég gefa þér, ef þú fellur fram og tilbiður mig.
En Jesús sagði við hann: Vík brott, Satan! Ritað er: Drottin, Guð þinn, skalt þú tilbiðja og þjóna honum einum.
Þá fór djöfullinn frá Jesú. Og englar komu og þjónuðu honum.Matt. 4.1-11
Náð og friður frá Guði sé með okkur öllum. Amen.
"Ef þú ert eitthvað, ef þú ert maður með mönnum, ef þú ert sá sem þú vonar að þú sért, sannaðu það þá með því að græða á því!"
Kannast þú við þessa hvatningu? Sagan af freistingum Krists er nefnilega nútímasaga. "Ef þú ert sonur Guðs?" sagði djöfullinn við Jesú.
Samkvæmt Guðspjallinu eru tillögur andskotans þrennar. Það er þrennt sem Jesús á að græða.
Fyrsta tillagan er svona. "Ef þú ert sonur Guð, þá bjóð þú að steinar þessir verði að brauðum." M.ö.o.: Ef þú ert það sem þú vonar að þú sért, notaðu þá gjafir lífs þíns til að tryggja efnalegt öryggi þitt!
Fyrir nokkru hitti ég mann sem sagði við mig: "Jæja, Bjarni minn, nú ert þú orðinn fertugur. Veistu hvað maður gerir milli fertugs og fimmtugs?" Nei, það vissi ég ekki alveg. "Maður safnar peningum, góði minn! Þú verður að athuga það að þú hefur rúm tíu ár til að koma ár þinni fyrir borð, áður en ungu strákarnir fara fram úr þér." Þá vissi ég það.
Fyrsta freisting Jesú var sú sem eltir okkur öll á röndum, sú hætta að verða blindur á allt nema dauða hluti. Að við förum að treysta á fasteignir, bíla og lífsstíl í lífi og dauða.
"Þá tekur djöfullinn hann með sér í borgina helgu," heldur Guðspjallið áfram orðrétt "setur hann á brún musterisins og segir við hann: "Ef þú ert sonur Guðs, þá kasta þér ofan, því að ritað er: 'Hann mun fela þig englum sínum, og þeir munu bera þig á höndum sér, að þú steytir ekki fót þinn við steini.'" (v.5-6) M.ö.o.: Ef þú ert eitthvað í áttina við það sem þú vonar að þú sért, gerðu þá eitthvað flott, láttu menn vita hver þú ert, vertu frægur!
Og þegar þetta gengur ekki, og Jesús lætur ekki blekkjast af fagurgala hins illa, "þá tekur hann Jesú með sér upp á ofurhátt fjall, sýnir honum öll ríki heims og dýrð þeirra og segir: 'Allt þetta mun ég gefa þér, ef þú fellur fram og tilbiður mig!' Og Jesús svaraði: "Vík brott, Satan! Ritað er: 'Drottin, Guð þinn, skalt þú tilbiðja og þjóna honum einum."
Fyrst var Jesús hvattur til að gera efnisleg gæði að grundvelli lífs síns, því næst var hans freistað með frægð, en loks með því sætasta af öllu sætu, með völdum.
Tilboð djöfulsins er þá svohljóðandi: "Ef þú elskar peninga, frægð og völd og óttast ekkert nema skort á þessu þrennu þá höfum við komist að samkomulagi og málið er dautt."
Gallinn við þennan samning er hinsvegar sá að einmitt þessir þrír þættir eru af skornum skammti í veröldinni. Peningar, frægð og völd hafa einnig ríka tilhneigingu til að skipta óvænt um hendur, svo sem forn og ný dæmi sanna. Þess vegna er ótti og kvíði fylgifiskur þeirrar ástar sem djöfullinn vill að við leggjum á umhverfi okkar. Í þessu samhengi mælti Jesús "Sannlega segi ég yður: Torvelt verður auðmanni inn að ganga í himnaríki." (Matt.19.23)
Ég hef tekið eftir því stundum þegar ég hef orðið hræddur og jafnvel reiður, að þá er ég líklegastur til að gera eða segja tóma vitleysu. Við eigum vafalaust öll óþægilegar minningar um sjálf okkur af þeim toga. Og við þekkjum það líka hvernig manneskjur sem við elskum og virðum geta umbreyst í reiði, eða öðrum álíka óttaviðbrögðum, svo að þau verða nær óþekkjanleg. 'Ha, ert þetta virkilega þú!' Hugsarðu, horfandi á vin þinn í reiðiham. Þess vegna gerist svo margt heimskulegt í heiminum, ekki vegna þess að manneskjur vilji endilega illt, við erum bara oft svo skelfing hrædd og þá gerum við gjarnan mistök.
Tilboð hins illa eins og það kom til Jesú og kemur til hverrar einustu mannlegrar sálar, er fyrst og síðast kvíðavekjandi. Ég held aftur að Jesús hafi verið alveg sérstakur áhugamaður um kvíðastjórnun. Endalaust hóf hann ræður sínar á samskonar hvatningu, 'Verið óhræddir!', 'Vertu ekki hrædd litla hjörð.' 'Óttist ekki þá sem líkamann deyða.' 'Hví eruð þér hræddir?' Og til þess að við getum fækkað kvíðaþáttunum í lífi okkar þá gerir hann okkur tilboð sem er öndvert við tilboð hins illa.
- Í stað þess að við treystum dauðum hlutum hvetur Jesús okkur til að treysta sér.
- Í stað þess að við leggjum ást á frægðina og þráum aðdáun manna vill Jesús gefa okkur ást og aðdáun á manneskjum.
- Í stað þess að við keppumst eftir völdum yfir fólki og náttúru hvetur Jesús okkur til að þjóna umhverfi okkar af virðingu.
Trúfesti, ást og virðing - það eru gjafir Guðs í stað fýsnarinnar í auðæfi, frægð og völd.
Og ætlar þú að segja mér að þetta komi þér ekki við? Ætlar þú að halda því fram að þú kannist ekki við þessi atriði í þínu lífi? Að þú þekkir ekki kalda öfundina í maganum þegar einhver eignast það sem þú getur ekki eignast, lamandi óttann við að vera ósýnilegur innan um fólk, þrána eftir því að geta látið aðra fara að þínum vilja. Það er það yndislega við Biblíuna, að hún segir satt, þess vegna eru allir að lesa hana. Meira að segja djöfullinn les Biblíuna. "Kasta þér ofan!" sagði hann við Jesú, "því að ritað er: Hann mun fela þig englum sínum, og þeir munu bera þig á höndum sér, að þú steitir ekki fót þinn við steini." og vitnaði þar orðrétt í 91. Davíðssálm 11.- 12. vers.
Biblían lýsir því að vandamál heimsins er syndin. Syndin, þetta óskiljanlega sundrunarafl sem gerir okkur öll svo hrædd og ókunnug sjálfum okkur. Hún er svo slæg og óvænt að henni er einmitt vel lýst sem skríðandi höggormi sem birtist og setur á sakleysislegt spjall en er í rauninni markvisst að vekja kvíða.
Hefur þú tekið eftir því hvernig hótunin liggur í loftinu í dag? Það er engu líkara en að hótanir séu orðnar að gjaldmiðli í samskiptum manna og þjóða? Í okkar litla þjóðfélagi ganga hótanir, duldar og augljósar, milli áhrifamanna. Þjóðum er hótað hernaði, kynjamisrétti liggur líkt og mara á heiminum, misskipting auðs hefur aldrei verið magnaðri í veröldinni, fordómar milli ólíkra kynþátta vaða uppi og nú hafa átökin um málefni samkynhneigðra náð því hámarki að valdamestu menn veraldar beita hótunum. Og Biblían útskýrir að allir þessir erfiðleikar eiga rót sína í angistinni. Vegna óttans sem vaknar í sál manns þegar maður elskar dauða hluti í stað þess að treysta Guði. Þegar maður vonast eftir að hljóta samþykki í stað þess að veita það. Og þegar mann langar fremur að láta aðra lúta sér, en að virða manneskjur og þjóna þeim.
Þetta er bara svona. Pínulítið asnalegt að vísu. Svolítið aulalegt ef það er satt að vandi heimsins liggi í þessu, en þetta segir nú Biblían. Þegar Jesús var við það að ljúka merkustu ræðu sem flutt hefur verið á þessari jörð, sjálfri fjallræðunni, þá tók hann saman aðalatriðin í fáeinar setningar og sagði: "Dæmið ekki, og þér munuð eigi dæmdir verða. Sakfellið eigi, og þér munuð eigi sakfelldir verða. Sýknið, og þér munuð sýknaðir verða. Gefið, og yður mun gefið verða. Góður mælir, troðinn, skekinn, fleytifullur mun lagður í skaut yðar. Því með þeim mæli, sem þér mælið, mun yður aftur mælt verða." (Lúk. 6.37-38)
Í þessu ljósi finnst mér það svo skrýtið og eiginlega óskiljanlegt að mjög margt gott fólk sem opinberlega kallar sig kristið er alveg sannfært um að samkynhneigðu fólki sé ekki treystandi í þjóðfélaginu. Ég skil ekki af hverju andstaðan við réttindabaráttu samkynhneigðra er hvað sterkust í nafni kristinnar trúar. Mér er það í sannleika óskiljanlegt. Ítrekað hef ég rætt við góðar og grandvarar manneskjur, fólk sem aldrei myndi vilja vinna nokkurri manneskju ógagn, og ver jafnvel stórum hluta frítíma síns í kærleiks- og líknarþjónustu úti í bæ, en þegar talið berst að réttindum samkynhneigðra þá myrkvast svipur þess og yfir varir sem venjulega blessa allt og alla, velta orð sem virka meiðandi og dæmandi á mig.
Og þegar maður talar við fólk um það hvort við ættum ekki bara að láta samkynhneigt fólk í friði og treysta því fyrir sínu lífi rétt eins og öðrum, þá verða margir voða pirraðir, reiðir og smeykir um hitt og þetta. Halda jafnvel að þjóðfélagið muni liðast í sundur af völdum samkynhneigðra, eða að siðferðisvitund almennings muni dala, ef þessu fólki sé ekki haldið í skefjum. Ég játa það fúslega að þegar ég verð pirraður, reiður og smeykur þá hrynur greindarvísitalan. Það kemur stundum fyrir mig ennþá. Og þá á ég það til að grípa í allskonar vitleysisgang. Konan mín og börnin þekkja þetta vel. Og af því að ég er sjálfur að reyna að hætta því að vera hræddur og reiður, hef ég tekið svo vel eftir því hversu reiðir og ráðvilltir margir verða þegar talað er um réttindabaráttu samkynhneigðra. Vissulega eru það mjög stríðar tilfinningar sem fara af stað hjá okkur öllum í þessari umræðu. En það er grundvallaratriði í öllum samskiptum að maður verður að bera ábyrgð á tilfinningum sínum sjálfur.
Það eru staðreyndir sem ekki verður á móti mælt að samkynhneigt fólk er á engan hátt öðruvísi en annað fólk að því frátöldu að það hneigist til að elska sama kyn. Þau langar til að eiga ævifélaga af sama kyni. Samkynhneigðir eru ekki síðri uppalendur en gagnkynhneigðir, nema síður sé, og börn þeirra eru ekki líklegri en börn annarra til að verða sjálf samkynhneigð, ef einhver skyldi nú óttast það.
Ástæða þess að hjónaband er almennt af hinu góða er sú, að með stofnun þess gengur fólk opinberlega fram fyrir skjöldu, lýsir yfir þeirri hugsjón sinni að vilja lifa saman í trúnaði, ást og virðingu og axlar ábyrgð á eigin lífi. Hvað er það sem okkur finnst svona hræðilegt við það að tveir karlmenn taki þetta skref? Eða tvær konur? Og hver gefur okkur svo leyfi til að velta þeim tilfinningum okkar yfir á ókunnugt fólk, sem er bara að reyna að lifa sínu lífi og langar eins og önnur pör að hljóta opinbert samþykki samfélagsins á tilveru sinni? Það getur ekki verið úr Biblíunni, það getur ekki verið frá Jesú Kristi sú hugmynd, að banna fólki að lýsa yfir gagnkvæmum trúnaði, ást og virðingu og axla opinbera ábyrgð á heimili sínu. Ég hafna því.
Menn hafa lengi bent á að það stendur vissulega á tveimur stöðum í lögmáli Móse og svo á tveimur öðrum stöðum hjá Páli postula að samkynhneigð sé ekki góð. Samt vita allir að allt sem í Biblíunni er skráð á að túlka í ljósi Jesú Krists. Biblían fjallar um Jesú og það er persóna hans sem túlkar allt sem þar stendur. Allir vita að Páll postuli hafði ákveðnar skoðanir á samkiptum kynjanna, sem við erum ekkert að taka allt of hátíðlega, vegna þess hvernig Jesús kom fram við konur. Páll var líka umburðarlyndur í garð þrælahalds, eigum við að vera það? Og hugsið ykkur bara hvað það er skemmtilegt að djöfullinn skuli í freistingasögunni taka Jesú með sér upp á ofurhátt fjall og sýna honum öll ríki heimsins. Ef við túlkum það bókstaflega, nú, þá er jörðin flöt!
Kæri söfnuður. Við höfum margvíslegar skoðanir og tilfinningar í þessu máli. En við getum ekki gegnið framhjá þeirri staðreynd að Jesús bannar okkur að dæma um líf fólks. Hann bannar það! Og hvernig sem við leitum í öllum Guðspjöllunum fjórum þá getum við ekki fundið eina frásögn þar sem Jesús skammar einhvern fyrir siðferði hans eða efast um ábyrgð fólks á eigin lífi. Einu mennirnir sem hann ávítaði voru þeir sem töldu sjálfa sig réttláta en fyrirlitu aðra. Það er þess vegna sem mér finnst svo nöturlegt þegar fólk tortryggir samkynhneigða í nafni trúarinnar.
vil ég loks láta í ljós þá bæn að þjóðin og leiðtogar kirkjunnar í landinu megi skjótt finna farsælar lausnir í þessum efnum. Því sú tregða sem enn ríkir veldur skelfilegum þjáningum. Hættum nú að beita hvert annað hörðu, þess í stað skulum við hafa Jesú einan fyrir augum okkar og stíga fram í trúardjörfung í málefnum samkynhneigðra. Við erum hérna öll saman og Jesús er handa öllum jafnt. Einfalt mál. Amen.
Bjarni Karlsson er sóknarprestur í Laugarneskirkju. 1.sd. í föstu. Ritningarlestrar: 1.Mós.3.1-7, 2. Kor.6.1-10, Matt. 4.1-11.
