Text: John 12:1-8                                                                         *Íslesnk þýðing niður

Grace to you and peace from God our Father and the Lord Jesus Christ. Amen.

1.

Just east of Jerusalem, there is the Mount of Olives. And in its southeastern part, there's a town called Bethany. In Hebrew, Bethany means "A house of poverty," so it must have been a very poor area back then.

Today, this town is in Palestinian territory and is called Al-Eizariya, which means "The place of Lazarus." Lazarus was the man Jesus raised from the dead.

Lazarus lived in this town with his two older sisters, Martha and Mary. Martha, Mary, and Lazarus—these three siblings seemed to be close to Jesus.

These three had very different characters. Martha was a very practical woman. When guests came to the house, she prepared drinks and meals, taking care of everything herself.

Mary, on the contrary, was a very reflective woman. When Jesus came to their house, she would just sit at Jesus' feet and listen to what he said. She didn't pay as much attention to preparing things or working for the guests.

Lazarus also had a unique character. He had the experience of being raised from the dead by Jesus. Besides this, he isn't recorded as saying even one word in the Bible. For example, one passage describes a dinner where Lazarus was present with Jesus, but nothing Lazarus said is written down.

These three followed Jesus, expressing their faith and trust in him in different ways. Each of them had their own way. This is very natural because they had different personalities.

And that applies to us, too. Each of us has our own personality, and so we can all serve Jesus in our own unique way. We need to find the best way for ourselves as we follow Jesus.

2.

As I just mentioned, Lazarus didn't say a word in the story. Nevertheless, many people came to believe in Jesus after seeing Lazarus, because Lazarus was living proof of Jesus' power. Jesus had raised him from the dead. When the Jewish leaders saw this happening, they plotted to kill not only Jesus but also Lazarus. That's the background to today's passage. Tension between Jesus and the Jewish leaders was increasing.

The Gospel says, "Six days before the Passover," Jesus and his disciples came to Martha, Mary, and Lazarus' house. This was a week before Jesus' execution. They were invited to a dinner, which seemed to be the occasion for Martha, Mary, and Lazarus to express their thankfulness for what Jesus had done for Lazarus.

And at the dinner table, Mary did this: "Then Mary took about a pint of pure nard, an expensive perfume; she poured it on Jesus' feet and wiped his feet with her hair." Nard is an oil used as perfume, and it was very expensive. The Bible says Mary took about a pint—that's about 500 ml—and this amount might cost around 3 million Icelandic kroner in today's currency. So, it was very expensive.

Remember, Bethany means "A house of poverty," so we don't usually think of Martha, Mary, and Lazarus' family as being rich. Maybe Mary had saved a little money over a long time, buying this expensive oil bit by bit, keeping it to use for Jesus someday.

Watching this, Judas Iscariot objected to Mary's behavior, but maybe the other people who were there thought the same way as Judas: "Why are you doing this, Mary?" We need to think about this a little bit better.

3.

The first thing we should think about is the meaning of this action – pouring oil on Jesus' feet. If we open Bible commentaries, we soon find there are mainly two occasions when somebody pours oil on another person. One is when someone is appointed king. It was a Jewish custom to pour oil on the head of the man chosen to be king.

Another occasion for pouring oil on someone is related to burial. It was a custom to anoint the body with perfumed oil, partly to help cover odors associated with death.

And Mary's action at the dinner table—pouring oil on Jesus' feet—seems closer to this second meaning. Jesus himself says this: "It was intended that she should save this perfume for the day of my burial."

We don't know if Mary did this intentionally, following the burial custom, or if it was purely coincidental. But we can make an assumption.

4.

Before we make that assumption, there are two more facts from the Gospels we should consider. When Jesus was crucified, there were many women close to him standing there and watching: Mary, the mother of Jesus; his mother's sister; Mary, the wife of Clopas; and Mary Magdalene. But the name Mary of Bethany was not among them.

After Jesus died, people like Nicodemus helped prepare the body. Later, other women came to the tomb intending to anoint him further, but Mary of Bethany is not mentioned among any of them.

Remember, Mary wiped Jesus' feet with her hair. Women usually reserved such behavior for their own husbands. Mary clearly had a strong attachment to Jesus and deep faith in him. So, why didn't she come to the cross or to the tomb?

We can make a strong assumption about this. Our assumption is this: Mary knew that Jesus would be crucified soon, and also that he would resurrect after three days.

So, she might have thought there wouldn't be any chance to anoint Jesus after his death, because he would resurrect very soon. If she wanted to use this perfume for Jesus, that evening was her only opportunity. So she decided to act right then, at the dinner table.

But how could Mary know that Jesus would be crucified soon and would be resurrected three days later? Jesus told his disciples many times about his destiny, but none of them understood it. How could only Mary understand what Jesus was talking about?

Perhaps it's connected to the fact that Mary was always sitting at Jesus' feet and listening to what he was saying. The disciples were often occupied with their own ambitions or expectations. So even though they heard Jesus' words, if those words didn't match their own expectations, they didn't truly listen. Mary, on the contrary, seems to have been selfless and simply accepted what Jesus was saying.

And so, this action of Mary—pouring the very expensive oil on Jesus' feet just before he was crucified—could be considered a kind of prophecy. Prophecy is when God reveals his plan or his thoughts through a person. At this time, at this dinner table, Mary acted as a prophet, revealing this prophecy from God.

5.

There are many ways to follow Jesus. We cannot say there is only one way to serve him. We have many choices, and we have to think for ourselves what the best way is for us to serve our Lord and our neighbors.

We have different talents, we have different lifestyles; we have to choose for ourselves how we can best follow Jesus. Mary used expensive perfume to show her thanks and affection to Jesus, but it's not the money that matters here. What matters is offering the best thing one has.

It could be time. It could be an ability or some special talent. What could it be when we look within ourselves?

One more thing about this story of Mary.

Jesus helped many people. He healed many sick people and performed miracles for them. But we see almost no examples where somebody did something good for Jesus in return, unasked. If I remember correctly, this might be the only story where someone—a person—did something unexpectedly generous for Jesus. (If you think of another example, please let me know!)

So this is very unique in that sense, too. Mary used her expensive oil for Jesus during that unique opportunity, just before he was crucified.

And finally, this leads to a question for us. What can we do for Jesus? And when? Can we do something for Jesus?

We find ourselves asking every day, in many situations: "Jesus, help me." "Jesus, please help my family, my future, my friends..."

But what do we do for Jesus? Can we do something for Jesus? What can we do? And when? Mary used the expensive nard oil for Jesus. What is our "nard oil" for Jesus?

Now, we have two weeks until Easter. And I want you to think about what we can do for Jesus in these next couple of weeks. It's a very important topic for our meditation. There isn't one single right answer. We have to find the answer for ourselves, the one that applies uniquely to us: "What can we do for Jesus, and when?"

May the grace of God, which surpasses all understanding, keep your hearts and your minds in Christ Jesus. Amen.

****

Texti: Jóhannes 12:1-8

Náð sé með yður og friður frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi. -Amen

1.

Rétt austan við Jerúsalem er Olíufjallið. Og í suðausturhluta þess er bær að nafni Betanía. Á hebresku þýðir Betanía „Hús armæðu“ eða „Fátækrahús,“ svo það hlýtur að hafa verið mjög fátækt svæði á þeim tíma.

Í dag er þessi bær á palestínsku yfirráðasvæði og heitir Al-Eizariya, sem þýðir „Staður Lasarusar.“ Lasarus var maðurinn sem Jesús vakti upp frá dauðum.

Lasarus bjó í þessum bæ ásamt tveimur eldri systrum sínum, Mörtu og Maríu. Marta, María og Lasarus – þessi þrjú systkini virtust vera náin Jesú.

Þau þrjú höfðu mjög ólíka persónuleika. Marta var mjög framkvæmdasöm kona. Þegar gestir komu í húsið útbjó hún drykki og máltíðir og sá um allt sjálf.

María var aftur á móti mjög íhugul kona. Þegar Jesús kom heim til þeirra sat hún bara við fætur Jesú og hlustaði á það sem hann sagði. Hún gaf því ekki jafn mikinn gaum að undirbúa hluti eða þjóna gestunum.

Lasarus hafði líka sérstakan persónuleika. Hann hafði upplifað það að vera reistur upp frá dauðum af Jesú. Auk þessa er hvergi skráð í Biblíunni að hann hafi sagt eitt einasta orð. Til dæmis lýsir einn ritningarstaður kvöldmáltíð þar sem Lasarus var viðstaddur með Jesú, en ekkert sem Lasarus sagði er skráð þar niður.

Þessi þrjú fylgdu Jesú og tjáðu trú sína og traust á honum á ólíkan hátt. Hvert þeirra hafði sína eigin leið. Þetta er mjög eðlilegt því þau höfðu ólíka persónuleika.

Og það á líka við um okkur. Hvert okkar hefur sinn eigin persónuleika og því getum við öll þjónað Jesú á okkar einstaka hátt. Við þurfum að finna bestu leiðina fyrir okkur sjálf þegar við fylgjum Jesú.

2.

Eins og ég nefndi áðan, þá sagði Lasarus ekki eitt orð í frásögninni. Engu að síður tóku margir trú á Jesú eftir að hafa séð Lasarus, því Lasarus var lifandi sönnun um mátt Jesú. Jesús hafði vakið hann upp frá dauðum. Þegar leiðtogar Gyðinga sáu þetta gerast, réðu þeir ráðum sínum um að drepa ekki aðeins Jesú heldur líka Lasarus. Þetta er bakgrunnurinn að ritningarstað dagsins. Spennan milli Jesú og leiðtoga Gyðinga jókst.

Guðspjallið segir: „Sex dögum fyrir páska“ komu Jesús og lærisveinar hans heim til Mörtu, Maríu og Lasarusar. Þetta var viku fyrir aftöku Jesú. Þeim var boðið í kvöldverð, sem virtist vera tækifæri fyrir Mörtu, Maríu og Lasarus til að sýna þakklæti sitt fyrir það sem Jesús hafði gert fyrir Lasarus.

Og við matarborðið gerði María þetta: „Þá tók María um hálfan lítra af hreinni, dýrri nardusolíu; hún hellti henni á fætur Jesú og þerraði fætur hans með hári sínu.“ Nardusolía er olía notuð sem ilmsmyrsl, og hún var mjög dýr. Biblían segir að María hafi tekið um hálfan lítra – það eru um 500 ml – og þetta magn gæti kostað um 3 milljónir íslenskra króna á gengi dagsins í dag. Svo, hún var mjög dýr.

Munið að Betanía þýðir „Hús armæðu,“ svo við hugsum yfirleitt ekki um fjölskyldu Mörtu, Maríu og Lasarusar sem ríka. Kannski hafði María lagt fyrir smá peninga yfir langan tíma, keypt þessa dýru olíu smátt og smátt og geymt hana til að nota handa Jesú einhvern daginn.

Þegar Júdas Ískaríot sá þetta, amast hann við athæfi Maríu, en kannski hugsaði annað fólk sem þar var á sama hátt og Júdas: „Hvers vegna ertu að gera þetta, María?“ Við þurfum að velta þessu aðeins betur fyrir okkur.

3.

Það fyrsta sem við ættum að velta fyrir okkur er merking þessa athafnar – að hella olíu á fætur Jesú. Ef við opnum skýringarrit við Biblíuna komumst við fljótt að því að aðallega eru tvö tilefni þegar einhver hellir olíu yfir aðra manneskju. Í fyrsta lagi er það þegar einhver er skipaður konungur. Það var siður Gyðinga að hella olíu á höfuð þess manns sem valinn var til konungs.

Hitt tilefnið til að hella olíu yfir einhvern tengist greftrun. Það var siður að smyrja líkamann með ilmolíu, að hluta til að vinna gegn ólykt sem fylgir dauða.

Og athöfn Maríu við matarborðið – að hella olíu á fætur Jesú – virðist nær þessari seinni merkingu. Jesús segir sjálfur: „Það var meiningin að hún skyldi geyma þessi smyrsl til greftrunardags míns.“

Við vitum ekki hvort María gerði þetta af ásetningi, samkvæmt greftrunarsiðnum, eða hvort það var hrein tilviljun. En við getum gert ráð fyrir einu.

4.

Áður en við gerum það, þá eru tvær aðrar staðreyndir úr guðspjöllunum sem við ættum að hafa í huga. Þegar Jesús var krossfestur stóðu margar konur nákomnar honum þar og fylgdust með: María, móðir Jesú; systir móður hans; María, kona Klópasar; og María Magdalena. En nafn Maríu frá Betaníu var ekki þar á meðal.

Eftir að Jesús dó hjálpuðu menn eins og Nikódemus við að búa líkamann til greftrunar. Seinna komu aðrar konur til grafarinnar í þeim tilgangi að smyrja hann frekar, en hvergi er getið um Maríu frá Betaníu í þeim hópi.

Munið að María þerraði fætur Jesú með hári sínu. Konur sýndu slíkt athæfi yfirleitt aðeins eiginmönnum sínum. María hafði greinilega sterk tengsl við Jesú og djúpa trú á honum. Svo, hvers vegna kom hún ekki að krossinum eða til grafarinnar?

Við getum dregið sterka ályktun af þessu. Ályktun okkar er þessi: María vissi að Jesús yrði krossfestur bráðlega, og einnig að hann myndi rísa upp á þriðja degi.

Því gæti hún hafa hugsað að það yrði ekkert tækifæri til að smyrja Jesú eftir dauða hans, þar sem hann myndi rísa upp mjög fljótlega. Ef hún vildi nota þessi smyrsl fyrir Jesú, þá var þetta kvöld hennar eina tækifæri. Þess vegna ákvað hún að framkvæma þetta þá, við matarborðið.

En hvernig gat María vitað að Jesús yrði krossfestur bráðlega og myndi rísa upp á þriðja degi? Jesús sagði lærisveinum sínum margoft frá örlögum sínum, en enginn þeirra skildi það. Hvernig gat aðeins María skilið hvað Jesús var að tala um?

Kannski tengist það þeirri staðreynd að María sat alltaf við fætur Jesú og hlustaði á það sem hann sagði. Lærisveinarnir voru oft uppteknir af eigin metnaði eða væntingum. Þannig að jafnvel þótt þeir heyrðu orð Jesú, þá hlusteðu þeir ekki í raun ef þau orð pössuðu ekki við þeirra eigin væntingar. María, aftur á móti, virðist hafa verið óeigingjörn og einfaldlega meðtekið það sem Jesús sagði.

Og því má líta á þessa athöfn Maríu – að hella mjög dýrri olíu á fætur Jesú rétt áður en hann var krossfestur – sem eins konar spádóm. Spádómur er þegar Guð opinberar áætlun sína eða hugsanir fyrir milligöngu manneskju. Á þessari stundu, við þetta matarborð, kom María fram sem spámaður og opinberaði þennan spádóm frá Guði.

5.

Það eru margar leiðir til að fylgja Jesú. Við getum ekki sagt að það sé aðeins ein leið til að þjóna honum. Við höfum marga valkosti og við verðum að finna út sjálf hver besta leiðin er fyrir okkur til að þjóna Drottni okkar og náunga okkar.

Við höfum ólíkar talentur, við lifum ólíkum lífsháttum; við verðum að velja sjálf hvernig við getum best fylgt Jesú. María notaði dýr smyrsl til að sýna Jesú þakklæti sitt og væntumþykju, en það eru ekki peningarnir sem skipta máli hér. Það sem skiptir máli er að gefa það besta sem maður á.

Það gæti verið tími. Það gæti verið hæfni eða einhver sérstök talenta. Hvað gæti það verið þegar við horfum inn á við?

Eitt enn varðandi þessa frásögn af Maríu.

Jesús hjálpaði mörgu fólki. Hann læknaði marga sjúka og gerði kraftaverk fyrir þá. En við sjáum varla nein dæmi þess að einhver hafi gert eitthvað gott fyrir Jesú í staðinn, óumbeðið. Ef ég man rétt, er þetta kannski eina frásögnin þar sem einhver – einhver manneskja – gerði eitthvað óvænt örlátt fyrir Jesú. (Ef þið munið eftir öðru dæmi, látið mig þá endilega vita!)

Svo þetta er líka mjög einstakt í þeim skilningi. María notaði dýru olíuna sína fyrir Jesú við þetta einstaka tækifæri, rétt áður en hann var krossfestur.

Og að lokum vekur þetta spurningu hjá okkur. Hvað getum við gert fyrir Jesú? Og hvenær? Getum við gert eitthvað fyrir Jesú?

Við komum að því að biðja á hverjum degi, við margar aðstæður: „Jesú, hjálpaðu mér.“ „Jesú, vinsamlegast hjálpaðu fjölskyldunni minni, framtíð minni, vinum mínum...“

En hvað gerum við fyrir Jesú? Getum við gert eitthvað fyrir Jesú? Hvað getum við gert? Og hvenær? María notaði dýru nardusolíuna fyrir Jesú. Hver er okkar „nardusolía“ fyrir Jesú?

Núna eru um tvær vikur til páska. Og ég vil að þið hugsið um hvað við getum gert fyrir Jesú á næstu vikum. Það er mjög mikilvægt íhugunarefni fyrir okkur. Það er ekkert eitt rétt svar. Við verðum að finna svarið sjálf, það sem á eingöngu við um okkur: „Hvað getum við gert fyrir Jesú, og hvenær?“

Náð Guðs, sem er æðri öllum skilningi, mun varðveita hjörtu yðar og hugsanir yðar í Kristi Jesú. Amen.

*Þýdd af Gemini Advanced Pro 2,5