Text: Luke 13:10-17 *Íslensk þýðing niður
Grace to you and peace from God the Father and the Lord Jesus Christ. -Amen.
1: The Sabbath and the law
Today's text is about Jesus healing a crippled woman on the Sabbath. The story itself is very easy to understand—there's no difficult part to figure out.
I'm going to focus on three points to get a message from this story. The first point is about the Jewish laws and the Sabbath.
The Jewish religion is based on its laws. They say there are 613 laws, and these are incredibly important to the Jewish community. Moses received the Ten Commandments, and the laws developed from those. We might think it's tiresome to have to follow so many rules, but for Jewish people, it's actually a sign of God's grace.
As it says in Psalm 19: "The law of the Lord is perfect, refreshing the soul... They are sweeter than honey." For the Jewish faith, loving God is almost the same as following the laws. This is their foundation, and it's a very important part of their belief.
Among these laws, the Sabbath is especially important. God created the world and rested on the last day, Saturday. So, on Saturdays, people should not work. Instead, they should use that time to give thanks and pray to God. That's what the Sabbath is for.
It's the same even today. The Sabbath should be a day of peace, a time for delight and thanking God. But as time passed, we can see from the Gospels that something became distorted during Jesus's time. The joy and peace of being with God were overshadowed by having to keep the laws. They became more important than giving thanks to God and even more important than people's lives.
This might be because, in Judaism, salvation wasn't just for an individual but for the whole community. So, if one person didn't follow the rules, the whole community might miss out on God's salvation.
We can guess that they may have started watching each other to make sure everyone was following the rules. And if someone wasn't, they would ask, "Why are you not following the rules?"
We've experienced something similar recently with COVID. Remember how we were all supposed to wear masks? If someone wasn't wearing one, another person might come up and ask why. This kind of "private police work" was everywhere in our society during that time. I think it was probably a little similar for the Jewish community at the time of Jesus. The synagogue leader said this: "There are six days for work, so come and be healed on those days, not on the Sabbath." (Lk. 13:14) He wasn't happy that this woman was set free on the Sabbath.
So this is the first point. We can see from the Gospel that the true meaning of the Sabbath—peace with God and giving thanks to God—was turned upside down. Simply keeping the rules became more important than a person's life.
2: The crippled woman
The second point is about this crippled woman. She had a problem with her back. She was bent over and couldn't straighten up. Because of this, we might easily imagine she was an old woman, but the Bible doesn't say that. She could have been young and suffering from this disease since birth.
Anyway, she came to the synagogue. Maybe she came because Jesus was there, or maybe she was there every Saturday. The Bible doesn't say. Back in those days, a woman's status was much lower than a man's. Even today, in a conservative synagogue, the seats for women and men are separated. We can guess it was the same in the time of Jesus.
And not only were they separated, but the men's seats were in a better, more prominent place in the synagogue. Women sat at the back or on the edges, a kind of "second-class" seating.
So, this woman with a back problem was, first of all, physically oppressed. And second, she was also oppressed by her community and society. It was, so to speak, a kind of systematic, organized oppression.
In this story, it's very important that she was a woman. Why? Because Jesus calls her "a daughter of Abraham" (Lk. 13:16). The phrase "descendants of Abraham" is used often in the Bible, but "a daughter of Abraham" is used only here, in this one place. So, Jesus is intentionally emphasizing that this woman is a descendant of Abraham. We need to remember this point.
3: Healing or liberation?
The third point we need to pay attention to is how Jesus's action was understood. The synagogue leader and Jesus had a very different understanding of what happened on that day.
As I said before, the synagogue leader told the woman, "There are six days for work, so come and be healed on those days, not on the Sabbath" (Lk. 13:14). He saw this as a healing. Healing is a type of medical action, and it was forbidden on the Sabbath unless it was an urgent, life-threatening situation. This woman's healing was not urgent, so according to the leader, it was not allowed on the Sabbath. That was his perspective.
In contrast, Jesus didn't use the word "cure" or "heal." What did he say to the woman? He said, "Woman, you are set freefrom your infirmity" (Lk. 13:12). And again, he said to the synagogue leader, "Then should not this woman, a daughter of Abraham, be set free on the Sabbath day?" (Lk. 13:16).
The Greek word for "set free" is the same one used for "liberate" or "untie something from its bindings." So, Jesus wasn't thinking of this as a medical healing. He saw it as an act of liberation—untying someone from their chains.
So, we have three points to consider:
- The true purpose of the Sabbath—to be with God in peace and to give thanks.
- The oppression this woman faced, both physical and social.
- The understanding of Jesus's action—not a healing, but a liberation.
When we consider all three of these points, we get a deeper, wider understanding of what happened here. This was a miraculous moment for that woman, a powerful act of God's grace. But it also had a bigger meaning.
Jesus performed this miracle not just to release this one woman from her sickness, but to show a sign of liberation for everyone who is oppressed. He was declaring, "I am here to release all who are bound."
At the same time, Jesus was restoring the true meaning of the Sabbath—that it's a day of peace, delight, and thanksgiving. He was putting the Sabbath back in its proper place. He was putting this woman back to the way she was meant to be. And by doing so, Jesus was declaring that he would put all of us back to the way we were meant to be.
4: A message for today
When we read this story, which actually happened in a synagogue in Israel 2,000 years ago, Jesus is sending a message. But to whom? Who are the recipients of this message?
It is us. We are the ones receiving this message, here in 2025, through a story that has been passed down for generations. So we have to think about what this story means in the context of our own lives. It's not something that just happened in a faraway country a long time ago. It has meaning for us today, and we need to think about it.
The laws of Moses had a spirit behind them. There were reasons why God gave these laws to the Jewish people: to lead them in the right direction and to bring them salvation. That was the spirit of the Law.
In about two weeks, on September 9th, the Icelandic parliament, the Alþingi, will meet again to begin its work. There will be many bills on the table for discussion, including some that will change the laws about refugees and immigrants. For the past four or five years, these laws have been constantly revised with the goal of diminishing the rights and benefits of refugees little by little. And they are still continuing to do this. It's getting harder and harder for someone to get protection when they apply for asylum here.
But why do these laws and rules exist at all? Why does every nation have laws about refugees and international protection? What was the original spirit of these laws? It was to recognize that there are people who need protection and that a stable country should give it to them so that their basic human rights are preserved. That was the spirit, at least in the beginning.
Now, what they are doing is the exact opposite. The Icelandic authorities, and other Nordic authorities, are diminishing the rights to international protection so that almost no one can get it. I would say the same thing is happening here as in today's gospel story: the spirit of the law has been turned upside down.
A more practical, political agenda—one that focuses on our own benefit and convenience—is hijacking the spirit of the law, which should have been there to protect human rights and promote the welfare of people. This isn't just about refugees, but immigrants in general are more and more oppressed in this country, in this society. We have to be aware of this.
Even today, we are living in sin. The sins of us as individuals, and also the sins of our community and society. We have to receive today's message from Jesus and use it to think about how we should live today.
When we are with Jesus, we can become aware of our personal sins. We can also become aware of the sins of our community. And when we can recognize this, we can naturally start to think about how to fight against them.
What is the way things are supposed to be? Are we in the place that God intends us to be? Maybe we are outside of what God is pleased with. We have to be aware of that and try to put things back in their right place.
This is our common responsibility and our common task. The message of Jesus is for us. It’s not something that happened in the past. We live today, we receive the message today, and Jesus is speaking to us right now. So we must think about how we understand this message and how we will act on it.
Grace of God which surpasses all understanding keep your heart and your minds in Christ Jesus. Amen.
*****
Texti: Lúkas 13:10-17
Náð sé með yður og friður frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi, amen.
1: Hvíldardagurinn og lögmálið
Textinn í dag er um Jesú sem læknar halta konu á hvíldardeginum. Sagan sjálf er mjög auðskilin – það er ekkert erfitt að skilja hana.
Ég ætla að einblína á þrjú atriði til að draga boðskap úr þessari sögu. Fyrsta atriðið snýst um lög Gyðinga og hvíldardaginn.
Gyðingatrú byggist á lögmáli. Þeir segja að lögmálin séu 613 talsins og þau eru ótrúlega mikilvæg fyrir gyðingasamfélagið. Móses fékk Boðorðin tíu og lögin þróuðust út frá þeim. Við gætum haldið að það sé þreytandi að þurfa að fylgja svona mörgum reglum, en fyrir Gyðinga er þetta í raun merki um náð Guðs.
Eins og segir í Sálmi 19: ,,Lögmál Drottins er fullkomið, það hressir sálina... þau eru sætari en hunang.” Fyrir Gyðinga er það næstum því sama að elska Guð og að fylgja lögmálinu. Þetta er grundvöllur þeirra og mjög mikilvægur hluti af trú þeirra.
Meðal þessara laga er hvíldardagurinn sérstaklega mikilvægur. Guð skapaði heiminn og hvíldist á sjöunda degi, laugardegi. Þess vegna eiga menn ekki að vinna á laugardögum. Þess í stað eiga þeir að nota tímann til að þakka Guði og biðja til hans. Það er tilgangur hvíldardagsins.
Það er eins í dag. Hvíldardagurinn á að vera dagur friðar, gleði og þakklætis til Guðs. En með tímanum, eins og við sjáum í guðspjöllunum, þá afmyndaðist eitthvað á tímum Jesú. Gleðin og friðurinn sem fylgdi því að vera með Guði viku fyrir því að þurfa að halda lögmálið. Þau urðu mikilvægari en að þakka Guði, og jafnvel mikilvægari en líf fólksins.
Það gæti verið vegna þess að í Gyðingatrú var hjálpræðið ekki aðeins fyrir einstaklinginn, heldur fyrir allt samfélagið. Þannig að ef einn einstaklingur fylgdi ekki reglunum, gæti allt samfélagið misst af hjálpræði Guðs.
Við getum ímyndað okkur að þau hafi byrjað að vakta hvert annað til að tryggja að allir fylgdu reglunum. Og ef einhver gerði það ekki, þá spurðu þau: ,,Af hverju ertu ekki að fylgja reglunum?”
Við höfum upplifað eitthvað svipað nýlega í tengslum við COVID. Munið þið hvernig við áttum öll að vera með grímur? Ef einhver var ekki með grímu, þá kom annar upp að honum og spurði af hverju. Þessi tegund af ,,einkalögreglustörfum” var alls staðar í samfélagi okkar á þeim tíma. Ég held að þetta hafi verið svolítið svipað í samfélagi Gyðinga á tímum Jesú. Forstöðumaður samkunduhússins sagði: ,,Sex dagar eru til þess að vinna, komið þá og látið lækna ykkur, en ekki á hvíldardeginum.” (Lúk. 13:14) Hann var ekki ánægður með að þessi kona væri frelsuð á hvíldardeginum.
Svo þetta er fyrsta atriðið. Við sjáum í guðspjallinu að hin sanna merking hvíldardagsins – friður með Guði og þakklæti til hans – var snúið á hvolf. Að fylgja reglunum varð mikilvægara en líf einstaklings.
2: Halta konan
Annað atriðið snýst um þessa haltu konu. Hún var með vandamál í bakinu. Hún var bogin og gat ekki rétt sig af. Vegna þessa er auðvelt að ímynda sér að hún hafi verið gömul kona, en það segir Biblían ekki. Hún gæti hafa verið ung og þjáðst af þessum sjúkdómi frá fæðingu.
Allavega, þá kom hún í samkunduhúsið. Kannski kom hún því að Jesús var þar, eða kannski var hún þar alla laugardaga. Biblían segir það ekki. Á þeim dögum var staða kvenna mun lægri en staða karla. Enn í dag, í íhaldssömum samkunduhúsum, eru sæti karla og kvenna aðskilin. Við getum gert ráð fyrir að það hafi verið eins á tímum Jesú.
Og ekki nóg með að þau væru aðskilin, heldur voru sæti karlanna á betri og meira áberandi stað í samkunduhúsinu. Konur sátu aftast eða á hliðunum, á eins konar ,,annars flokks” sætum.
Þannig að þessi kona með bakið var, fyrst og fremst, líkamlega kúguð. Og í öðru lagi var hún líka kúguð af samfélagi sínu. Þetta var, svo að segja, eins konar kerfisbundin, skipulögð kúgun.
Í þessari sögu er mjög mikilvægt að hún hafi verið kona. Af hverju? Vegna þess að Jesús kallar hana ,,dóttur Abrahams” (Lúk. 13:16). Orðin ,,niðjar Abrahams” eru oft notuð í Biblíunni, en ,,dóttir Abrahams” er aðeins notað hér, á þessum eina stað. Þannig að Jesús er meðvitað að leggja áherslu á að þessi kona sé afkomandi Abrahams. Við verðum að hafa þetta atriði í huga.
3: Lækning eða frelsun?
Þriðja atriðið sem við ættum að veita athygli er hvernig aðgerð Jesú var skilin. Forstöðumaður samkunduhússins og Jesús höfðu mjög ólíkan skilning á því sem gerðist þennan dag.
Eins og ég sagði áðan, þá sagði forstöðumaður samkunduhússins við konuna: ,,Sex dagar eru til þess að vinna, komið þá og látið lækna ykkur, en ekki á hvíldardeginum.” (Lúk. 13:14). Hann sá þetta sem læknun. Læknun er eins konar læknisfræðileg aðgerð og það var bannað að framkvæma hana á hvíldardeginum, nema um væri að ræða bráðatilfelli þar sem lífið væri í hættu. Læknun þessarar konu var ekki brýnt mál, svo samkvæmt forstöðumanninum var það ekki leyfilegt á hvíldardeginum. Það var hans sjónarmið.
Aftur á móti notaði Jesús ekki orðið ,,að lækna”. Hvað sagði hann við konuna? Hann sagði: ,,Kona, þú ert leyst frá sjúkleika þínum.” (Lúk. 13:12). Og aftur, sagði hann við forstöðumann samkunduhússins: ,,Átti þá ekki að leysa þessa konu, dóttur Abrahams, úr ánauð hennar á hvíldardeginum?” (Lúk. 13:16).
Gríska orðið fyrir ,,leyst” er það sama og notað er fyrir ,,að frelsa” eða ,,að leysa eitthvað frá fjötrum sínum”. Þannig að Jesús var ekki að hugsa um þetta sem læknisfræðilega lækningu. Hann sá þetta sem frelsandi verk – að leysa einhvern frá fjötrum sínum.
Svo, við höfum þrjú atriði til að íhuga:
- Hinn sanni tilgangur hvíldardagsins – að vera með Guði í friði og að þakka honum.
- Kúgunin sem konan varð fyrir, bæði líkamleg og félagsleg.
- Skilningurinn á aðgerð Jesú – ekki lækning, heldur frelsun.
Þegar við íhugum öll þessi þrjú atriði, fáum við dýpri og víðari skilning á því sem gerðist hér. Þetta var kraftaverk fyrir konuna, máttugt verk af náð Guðs. En það hafði líka stærri merkingu.
Jesús framkvæmdi þetta kraftaverk ekki bara til að leysa þessa einu konu frá veikindum sínum, heldur til að sýna tákn um frelsun fyrir alla sem eru undir kúgun. Hann var að lýsa því yfir: ,,Ég er kominn til að leysa alla sem eru fjötraðir.”
Á sama tíma var Jesús að endurheimta sanna merkingu hvíldardagsins – að hann sé dagur friðar, gleði og þakklætis. Hann var að setja hvíldardaginn aftur á sinn rétta stað. Hann var að setja þessa konu aftur í það ástand sem henni var ætlað að vera í. Og með því var Jesús að lýsa því yfir að hann myndi setja okkur öll aftur í það ástand sem okkur var ætlað að vera í.
4: Boðskapur fyrir daginn í dag
Þegar við lesum þessa sögu, sem gerðist í raun í samkunduhúsi í Ísrael fyrir 2.000 árum, þá er Jesús að senda boðskap. En til hvers? Hverjir eru viðtakendur þessa boðskapar?
Það erum við. Við erum þau sem fáum þennan boðskap, hér árið 2025, í gegnum sögu sem hefur borist milli kynslóða. Svo við verðum að hugsa um hvað þessi saga þýðir í samhengi við okkar eigin líf. Þetta er ekki eitthvað sem gerðist bara í fjarlægu landi fyrir löngu síðan. Það hefur merkingu fyrir okkur í dag og við þurfum að hugsa um það.
Lög Móses höfðu anda á bak við sig. Það voru ástæður fyrir því að Guð gaf Gyðingum þessi lög: til að leiða þá í rétta átt og til að veita þeim hjálpræði. Það var andi lögmálsins.
Eftir um það bil tvær vikur, þann 9. september, mun Alþingi koma saman að nýju til að hefja störf. Þar verða mörg lagafrumvörp á borðinu, þar á meðal nokkur sem munu breyta lögum um flóttamenn og innflytjendur. Undanfarin fjögur eða fimm ár hafa þessi lög verið stöðugt endurskoðuð með það að markmiði að draga smátt og smátt úr réttindum og hlunnindum flóttamanna. Og þeir eru enn að halda þessu áfram. Það er að verða erfiðara og erfiðara fyrir einhvern að fá vernd þegar hann sækir um hæli hér.
En af hverju eru þessi lög og reglur yfir höfuð til? Af hverju hafa allar þjóðir lög um flóttamenn og alþjóðlega vernd? Hver var upphaflegi andinn á bak við þessi lög? Það var til að viðurkenna að það er fólk sem þarf vernd og að stöðugt land ætti að veita þeim vernd svo að grundvallarmannréttindi þeirra séu varðveitt. Það var andinn, að minnsta kosti í byrjun.
Núna er það sem þeir eru að gera nákvæmlega andstæðan. Íslensk yfirvöld, og önnur norræn yfirvöld, eru að draga úr réttindum til alþjóðlegrar verndar, svo að nánast enginn geti fengið hana. Ég myndi segja að það sama sé að gerast hér og í guðspjallasögunni í dag: andi laganna hefur verið snúinn á hvolf.
Verkefnamiðaðri, pólitísk dagskrá – sem einbeitir sér að okkar eigin hagsmunum og þægindum – er að ræna anda laganna, sem hefði átt að vera til staðar til að vernda mannréttindi og efla velferð fólks. Þetta snýst ekki bara um flóttamenn, heldur eru innflytjendur almennt meira og meira undir kúgun í þessu landi, í þessu samfélagi. Við verðum að vera meðvituð um þetta.
Jafnvel í dag, lifum við í syndum. Syndum okkar sem einstaklinga, og einnig syndum samfélags okkar. Við verðum að taka við boðskap dagsins frá Jesú og nota hann til að hugsa um hvernig við eigum að lifa í dag.
Þegar við erum með Jesú, getum við orðið meðvituð um persónulegar syndir okkar. Við getum líka orðið meðvituð um syndir samfélags okkar. Og þegar við getum áttað okkur á þessu, þá getum við eðlilega byrjað að hugsa um hvernig við getum barist gegn þeim.
Hvernig eiga hlutirnir að vera í grunninn? Erum við á þeim stað sem Guð ætlar okkur að vera á? Kannski erum við utan við það sem Guð er ánægður með. Við verðum að vera meðvituð um það og reyna að koma hlutunum aftur á réttan stað.
Þetta er sameiginleg ábyrgð okkar og sameiginlegt verkefni. Boðskapur Jesú er fyrir okkur. Þetta er ekki eitthvað sem gerðist í fortíðinni. Við lifum í dag, við tökum á móti boðskapnum í dag, og Jesús er að tala til okkar akkúrat núna. Svo við verðum að hugsa um hvernig við skiljum þennan boðskap og hvernig við munum bregðast við honum.
Náð Guðs, sem er æðri öllum skilningi, varðveiti hjörtu ykkar og hugsanir í Kristi Jesú. Amen.
*Þýdd af Gemini 2,5 Flash
