Þorvaldur Víðisson

20. nóvember 2022

• Síðasti sunnudagur kirkjuársins

Jes. 65.17-19

Róm. 8:18-25

Mt. 25:31-46

Biðjum:

Ó ljóssins faðir, lof sé þér,

að líf og heilsu gafstu mér,

og föður minn og móður.

Nú sest ég upp því sólin skín,

þú sendir ljós þitt inn til mín.

Ó, hvað þú, Guð, ert góður. (sálmur 543:1vers) Amen.

Náð sé með yður og friður frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi. Amen.

…mun þaðan koma

Í trúarjátningunni segir m.a. um Jesú Krist:

„...situr við hægri hönd Guðs föður almáttugs og mun þaðan koma að dæma lifendur og dauða.“

Hafið þið tekið eftir þessu?

Hafið þið tekið eftir þessu orðalagi í postullegu trúarjátningunni sem við förum ávallt með hér í helgihaldi kirkjunnar?

Hvað þýðir þetta í þínum huga að Jesús muni koma aftur og dæma lifendur og dauða?

Já, það þýðir víst það að við erum öll undir ákveðnum dómi, Guð mun dæma.

En hver er dómurinn?

Einhver sagði að samkvæmt kristinni trú væri dómur Guðs ávallt sýknudómur, yfir þeim mönnum sem vilja taka á móti mildi Guðs og nærveru, sáttargjörð og fyrirgefningu.

Einhver annar orðaði það þannig að samkvæmt þessu værum við öll skattskyld bæði á jörðu og á himni. Það væri líkt með himnaföðurinn og skattayfirvöld, að frá hvorugum kæmumst við, án þess að greiða það sem okkur ber.

Mælikvarðinn

En hver er svo mælikvarðinn gagnvart Guði? Við þekkjum öll skattprósentuna, skattþrepin,svo við þurfum ekki ræða þau mál frekar hér.

Um mælikvarðann gagnvart Guði fjallar Jesús hins vegar í samtalinu í guðspjalli dagsins. Við köllum þetta helga texta sem við lesum úr í kirkjum landsins, því þeir hafa verið valdir til þessara nota. Kynslóðirnar hafa valið þessa texta til að við notum þá í þessum tilgangi. Samhengi helgihaldsins eru bænir, tónlist, söngur, sem snerta okkur djúpt, og svo ýmsir textar, leiðbeiningar og mælistikur sem í samhengi helgihaldsins geta haft djúp og jákvæð áhrif á okkar líf.

Jesús svarar spurningunni um mælikvarðann gagnvart Guði og biður okkur að líta til náungans.

Mælikvarðinn er breytnin gagnvart náunganum, gagnvart hinum þurfandi. Við finnum það þegar okkur gefst færi á að rétta einhverjum hjálparhönd, fæða einhvern hungraðan, hýsa einhvern sem skortir húsaskjól, klæða hina þurfandi, lækna og vitja, hvað það er einhvern vegin það sem skiptir öllu, og gefur lífi okkar djúpa merkingu. Þegar við getum á raunverulegan máta lagt einhverjum öðrum lið, þá er sem himnaríki sé komið á jörð.

En einmitt þegar við sjáum slíka þörf og aðhöfumst ekki, þá er sem andstæða himinsins sé orðin hér á jörð og sé reynsla okkar.

Það er einmitt þetta sem Jesús segir.

Hér og nú, og einnig í eilífðinni

Textinn er býsna dæmandi. Þarna eru sumir sem munu erfa ríkið, eins og sagt er, munu fara til eilífs lífs, hinir til eilífrar refsingar.

Eilífðin. Hvernig eigum við mannfólkið að skilja þetta hugtak? Við sem erum svo háð tímanum. Við sem teljum okkar daga og ár, við sem ávallt lifum innan ákveðinna marka, upphafs og endis.

Þegar litið er til eilífðar Guðs má segja að hver stund sé sú sama. Þ.e.a.s. í eilífðinni er ekkert upphaf og enginn endir. Þess vegna má segja að á sama tíma og við gætum horft fram til dóms, einhvern tíman í framtíðinni, við endalok lífs okkar, eða við endalok tímanna, þá er Jesús miklu frekar að horfa til lífsins okkar hér og nú, til þessarar stundar og hverrar stundar ævinnar.

Þegar talað er um eilíft líf í Biblíunni, þá hafði söfnuðurinn í kringum Jesú engan sérstakan áhuga á því hvað gerist eftir líf okkar hér á jörðu, eftir dauðann. Miklu frekar hafði fólk áhuga á því hvernig best væri að lifa lífinu hér og nú. Hvernig lifum við lífinu í fullri gnægð? Um það fjallaði þetta hugtak, eilíft líf, þ.e.a.s. hvernig öðlumst við eilíft líf, hvernig lifum við lífinu í fullri gnægð, hvernig lifum lífinu í samræmi við vilja Guðs?

Þegar við höfum eilífðina í huga má segja að það sé um það sama að ræða. Því eilífðin markast ekki af tímaramma, upphafi og endi, heldur ríkir eilífðin núna, eins og eftir okkar daga og fyrir okkar daga.

Það sem við höfum raunveruleg áhrif á er auðvitað líf okkar hér og nú, dagurinn í dag, þessi stund. Og það er það sem Jesús vísar okkur til, þ.e.a.s. að við lifum lífinu þannig að í hverjum þurfandi manni mætum við honum, einmitt nú, einmitt hverja stund. Hvar sem neyðin ríkir, þar fáum við tækifæri til að þjóna ekki aðeins þeim þurfandi manni, heldur einnig honum og Guði.

Það er verkefnið.

Þannig lifum við lífinu í fullri gnægð.

Samviskan

Við finnum þetta innra með okkur. Það er eitthvað innra með okkur sem togar okkar í þá átt og segir okkur til. Samviska og réttlætiskennd og annað sem við höfum frá skaparanum fengið til að nema það sem rétt er. Og kannski má segja að þar sé vísir að Guði sjálfum, þ.e. í okkar innri manni, líkt og Steingrímur Thorsteinsson orðaði svo ágætlega: Guð í alheims geimi. Guð í sjálfum þér.

Hann sagði s.s.:

Trúðu á tvennt í heimi.

Tign sem æðsta ber.

Guð í alheims geimi.

Guð í sjálfum þér.

Guð í sjálfum þér.

Kristinn mannskilningur – Imago Dei

Hin kristna sýn er s.s. sú að hvert og eitt mannsbarn sé verðmætt í sjálfu sér. Það er ekkert sem við gerum eða gerum ekki, sem er mælikvarðinn á það hvort Guð elskar manninn og hvort maðurinn sé verðmætur, heldur bara það að við skulum vera til.

Það er auðvitað hreint undur að hvert og eitt mannsbarn skuli vera einstakt, en þannig er það auðvitað, eins og við vitum.

Í hinu Biblíulega samhengi er hugtak sem heitir Imago Dei. Það hefur verið þýtt „í mynd Guðs“.

Þetta hugtak kemur fram í sköpunarsögu Fyrstu Mósebókar, 1. Mós. 1:27. Imago Dei er latína, sem hefur verið þýtt á ensku sem „image of God“ eða á íslensku „í mynd Guðs“. Þ.e.a.s. að maðurinn sé skapaður í mynd Guðs. Það vísar til einhverra þeirra eiginleika sem einkenna okkur mannfólkið, sem eru ólíkir öllum öðrum eiginleikum sem birtast í öðrum skepnum jarðar, sem snýr þá væntanlega að samvisku, réttlætiskennd, mennsku og öðru slíku, sem í þessu ljóði er haldið fram að séu eiginleikar Guðs.

Þetta er auðvitað leið til að nálgast þessa stöðu sem maðurinn er í gagnvart sköpuninni og skaparanum.

Þessa stöðu sem birtist hvað best í því hvað við veljum. Hvernig við nýtum okkar frjálsa vilja, og veljum að koma fram við aðra, hvernig við lifum lífinu og verjum okkar tíma og hugsum um annað fólk og heiminn allan.

Hugsum við bara um okkur sjálf, framgang okkar og hagsmuni, eða horfum við til þeirra sem í kringum okkur eru, og þeirra sem líða.

Hvernig gengur okkur?

Hvernig gengur okkur að lifa í þessari eilífð, sem Jesús vísar til? Þ.e.a.s. að lifa lífinu í fullri gnægð, lifa lífinu í samræmi við þá mælistiku sem Jesús leggur upp með í texta dagsins?

Hverjir eru það í okkar samfélagi sem eru utan rammans, utan heimilis, öryggis, sem eru klæðalausir, matarlausir?

Það er merkilegt með þessa öldnu texta, helgu texta, að þeir eiga alltaf við, þetta eru hin sístæðu viðfangsefni mannlífsins, og alltaf getum við gert betur.

Þessar spurningar verða ágengari í kringum komandi hátíðar, á aðventu og jólum. Því þá stendur það okkur svo nærri að allir séu með og enginn útundan, það verður einhvern vegin svo áþreifanlegt.

Hér í þessari byggingu, Grensáskirkju, má sjá viðleitni kirkjunnar til að uppfylla þessar kröfur Jesú. Hér eru höfuðstöðvar Hjálparstarfs kirkjunnar, sem eru að vinna gríðarlega öflugt, faglegt og mikilvægt starf í landinu. Það starf fer ekki aðeins fram hér á þessari torfu eða hér í höfuðborginni, heldur um land allt. Hið faglega starf Hjálparstarfsins hefur síðan áhrif allsstaðar á landinu þar sem kristinn söfnuður þjóðkirkjunnar er starfandi, með ráðgjöf, stuðningi og hjálparstarfi við einstaklinga og hópa. Starfsemin hefur verið leiðandi í starfi með öllum þeim sem eru á jaðrinum í samfélaginu. Önnur félagasamtök, sveitarfélög og einstaklingar hafa litið til Hjálparstarfs kirkjunnar til að njóta stuðnings í hinni mikilvægu þjónustu við hina þurfandi.

Dagsetur fyrir heimilislausar konur er einnig starfsrækt hér á fyrstu hæðinni, undir merkjum Hjálparstarfs kirkjunnar. Þar hefur kirkjan tekið frá húsnæði og starfsfólk til að sinna þeim viðkvæma hópi fólks, kvenna, sem eru utan heimilis, öryggis. Þetta hús er því athvarf og skjól þeim sem hvergi eiga annað skjól að finna.

Við erum öll

Við erum öll í þeirri stöðu að vera þurfandi. Allar manneskjur koma ósjálfbjarga inn í þennan heim. Flest okkar fáum tækifæri til að leggja öðrum lið og gera gott, einhvern tíman á lífsleiðinni. Flest ef ekki öll þurfum við á einhverjum tímapunkti að njóta stuðnings annarra.

Eins og gömul kona sagði við mig í vikunni: Hún hafði farið með börnum sínum og fjölskyldu erlendis fyrir nokkru, stórfjölskyldan saman. Þar var hún studd af börnum og barnabörnum, sat til dæmis í hjólastól og var keyrð í gegnum flugstöðvar, fékk einnig að halda sér í styrkan armlegg barna og barnabarna: „Já og ég sem studdi ykkur, þegar þið voruð lítil börn! Nú er dæmið búið að snúast við!“ Þannig gengur þetta, hún var svo studd á þessu ferðalagi, þegar árin og áratugirnir höfðu farið um hana höndum og heilsunni farið að hraka.

Þetta er auðvitað allt eðlilegt, lífsins gangur.

Guð mitt á meðal

Ekki er þetta aðeins verkefni okkar hvert gagnvart öðru, heldur má segja að það sé heilög skylda, því slík þjónusta öll er ekki bara þjónusta við fólk, heldur einnig við Guð.

Slík kærleiksþjónusta er þjónusta við Guð.

Eins og Jesús segir: Allt sem þér gerðuð einum minna minnstu bræðra, það hafið þér gert mér.

Dýrð sé Guði, föður og syni og heilögum anda, svo sem var í upphafi er og verður um aldir alda. Amen.

Takið postullegri kveðju: Náðin Drottins vors Jesú Krists, kærleiki Guðs og samfélag heilags anda sé og veri með yður öllum. Amen. 

Síðasti sunnudagur kirkjuársins

Grensáskirkja, 20. nóvember 2022 kl. 11